Không gian âm và vai trò của nó trong bố cục nhiếp ảnh

Chuyên mục: Kiến thức nhiếp ảnh

Ngày viết 18.03.2014

Viết bởi Admin

Trong bố cục nhiếp ảnh có ba thành phần chính sau đây.

- Phần khung: là phần biên ngoài của bức ảnh
- Không gian tích cực: là không gian chứa chủ đề chính của bức ảnh, đây thường là vùng ảnh sắc nét nhất trong bức hình.
- Không gian âm: là phần còn lại hay không gian nằm giữa phần khung và không gian tích cực.

Thường những người chụp hình chú trọng vào không gian tích cực và phần khung hơn, so với không gian âm. Tuy nhiên vai trò của nó trong bức hình vô cùng quan trọng, nó cải thiện đáng kể tổng thể bức hình, nêu bật vai trò chủ đề. Khi chúng ta biết được sự tồn tại của không gian âm trong bức hình, thì sẽ cân bằng được tỷ lệ của nó với không gian tích cực và sử dụng đúng cách.

Ở trên chúng ta đã nói thế nào là một không gian âm, tuy nhiên để phân biệt hoặc hình dung nó trong một khung cảnh hay sử dụng nó như thế nào để nêu bật được chủ đề cần phải thực hành, sáng tạo và hiểu rõ tính chất của nó. Chúng ta thử tìm hiểu vai trò của không gian âm trong nghệ thuật tạo hình và cũng như sự thể hiện của nó trong nhiếp ảnh.

Không gian âm trong nghệ thuật tạo hình

Trong nghệ thuật tạo hình nói chúng, không gian âm là vùng nằm xung quanh chủ đề. Nó tác động đáng kể đến tâm trạng và lối diễn đạt. Không gian âm có thể thay đổi nhận thức người xem khi mô tả về chủ đề.

Khi đặt một sản phẩm vào trong một tấm vải đỏ, không gian âm chính là phần vải xung quanh sản phẩm và không gian tích cực là sản phẩm. Điều này nảy sinh một vấn đề, về cách bố cục tương quan đến tỷ lệ giữa hai không gian này. Người thích cân bằng chọn tỷ lệ 1:1 để bức hình hài hòa. Tuy nhiên nó nhàm chán, vì thế các nghệ sỹ vẫn bỏ nhiều công sức để tìm ra tỷ lệ thành công riêng mình, như một trong những thử thách thú vị. Trong một số trường hợp đặc biệt không gian âm cũng là không gian tích cực và ngược lại.

(Hình của Quegardens)

Trong xây dựng, không gian âm là một yếu tố nằm trong không gian ba chiều, nó là những khoảng trống. Các kiến trúc sư phải bố trí các tòa nhà, cây cảnh trong sân vườn với khoảng cách thích hợp, tạo ra những khỏang trống theo một quy tắc nào đó. Với thời trang, không gian tiêu cực là khoảng trống giữa các chi tiết (trừ khi đó là 1 tấm vải trơn).

Trong thiết kế và in ấn, không gian âm là một thách thức rất lớn đối với người biên tập, việc sắp xếp này mong manh ở giữa vị trí thành công và thất bại. Họ phải sắp xếp và bố cục các đề mục, hình ảnh.. không gian âm là phần biên trống, khoảng cách giữa các khối chữ, khoảng cách giữa các trang… Tùy thuộc vào từng thành phần bên trong, không gian âm có thể thay đổi ý nghĩa theo một số cách như sau. Nếu không gian quá hẹp, sẽ làm người xem khó chịu khi đọc. Trong khi bố cục cân bằng và khéo léo, có khả năng thu hút người xem đến những phần quan trọng.

Trong nghệ thuật nói chung, “không gian âm” được hiểu là “khoảng trống” hay “khoảng cách”, nó cũng là thành phần quan trọng của tất cả các hình thức nghệ thuật. Lão Tử cũng dùng tính “không” để nhấn mạnh mọi thứ qua thơ văn của ông.

Không gian âm trong nhiếp ảnh.

Không gian âm cũng có khi được viết là “không gian tiêu cực”, tuy nhiên chữ “tiêu cực” tạo ra cảm giác không thân thiện và trái ngược, vì vai trò thực tế của nó hoàn “tích cực”. Không gian âm không có nghĩa là những khoảng trống vô hồn, mà chúng ta nên hiểu rằng còn có những yếu tố khác tồn tại bên trong, nhưng không hiện diện, không còn ở đó hoặc không nhìn thấy. Thật vậy, do chúng ta cắt bớt hoặc loại bỏ khi bố cục khung hình, một số yếu tố không còn nhìn thấy, hoặc các cấu trúc hay kết cấu bên trong bị xóa mờ hoặc bị lấn áp bởi ánh sáng hay che lấp bởi bóng tối. Không gian tích cực gợi lên những phản ứng tình cảm lớn nhất cho người xem, trong khi không gian âm hỗ trợ những phản ứng cảm xúc này.

Nhiều người nghĩ rằng, chủ đề là chính và không gian âm chỉ là hình nền. Điều này gần như là một nhận định sai lệch. Trong nhiếp ảnh, không gian âm dùng để định nghĩa nên chủ đề và phân định rõ ranh giới của không gian tích cực, đó là mối quan hệ rất quan trọng trong bức ảnh. Bạn sẽ thấy rất rõ khi nhìn vào bức hình chụp rừng người chen chúc nhau, chủ đề chính hoàn toàn không thể xác định, vì thiếu đi không gian âm bên trong tấm ảnh. Hơn nữa một tấm ảnh có tiền cảnh mờ, có khuynh hướng đưa mắt người xem về chủ đề rõ nét đang đứng phía sau. Điều này cho thấy vì sao, không gian âm được định nghĩa là vùng ảnh nằm giữa phần khung và không gian tích cực, không phải là hậu cảnh hay nền như nhận định ở trên.

Không gian âm được các nhiếp ảnh gia tận dụng làm nơi để mắt nghỉ trong bức hình, nhưng không có nghĩa nó là nơi để mắt nghỉ. Trong bức hình bên dưới đây, chủ đề là người đàn ông trên bờ biển, vùng cát vàng và sóng biển là không gian âm, tuy nhiên những đường cong của sóng hoàn toàn chi phối tâm trí của người xem, nó làm mắt di chuyển qua lại hai bên trái phải và tạo ra căng thẳng.

Không gian âm cũng thường được liên kết với bóng đổ của chủ đề, vùng nền tối hay một bầu trời đen. Nhưng không gian âm không phải là vùng ảnh tối hay màu tối như người ta thường nhầm lẫn. Trong bức hình bên dưới, vùng ảnh bao quanh chủ đề màu trắng vẫn được xem là không gian âm và chủ đề màu đen vẫn là không gian tích cực

(Hình của Kitsmumma)

Không gian âm giúp kiểm soát sự chú ý của người xem, bằng cách dẫn họ vào không gian tích cực. Dù đóng vai trò rất quan trọng trong bức hình, nhưng không gian âm không được phép lấn áp chủ đề. Nó chỉ đóng vai trò liên kết với không gian tích cực để nâng cao bức hình.

Tóm lại, cả hai không gian này cần được xem xét và tìm ra cách tốt nhất khi bố cục một hình ảnh. Về cơ bản, chúng có tầm quan trọng và cần được đối xử như nhau. Vì vậy, bạn nên tập trung và quan sát cẩn thận. Mục đích làm sao bố cục chúng hài hòa khi chụp, cố gắng tưởng tượng hình ảnh của mình sẽ như thế nào trước khi bạn quyết định bấm máy.

(Bài viết có sử dụng nhiều hình ảnh từ internet)