2 thuật ngữ này liên quan mật thiết với nhau, nhưng hoàn toàn khác nhau về mặt ý nghĩa. Chúng thường gây nhầm lẫn nếu dùng sai mục đích.
Tôi tình cờ xem được một video hướng dẫn nhiếp ảnh trên Youtube nói về sự tương quan giữa khẩu độ và độ sáng của ảnh. Họ cho rằng, muốn ảnh sáng hơn thì mở khẩu lớn và ngược lại, nếu muốn ảnh tối hơn thì khép khẩu nhỏ lại. Thật ra điều này hoàn toàn sai về mặt kỹ thuật, do nhầm lẫn giữa 2 thuật ngữ sáng và phơi sáng. Vậy chúng là gì?
Về mặt kỹ thuật, máy ảnh khi đo sáng sẽ trả ra 1 giá tri Ev, giá trị này được chuyển đổi thành khẩu độ, tốc độ màn trập và ISO (đối với máy ảnh kỹ thuật số). Ba yếu tố này quyết định đến kết quả phơi sáng của máy ảnh, tác động đến độ sáng của bức ảnh. Nên phơi sáng và độ sáng hoàn toàn khác nhau. Trong thuật ngữ tiếng Anh, phơi sáng là Exposure còn độ sáng là Brightness.
Giá trị phơi sáng (EV) bằng 0 về mặt lý thuyết tương đương thời gian phơi sáng 1 giây với khẩu độ f/1 và ISO 100. Khi tăng 1 EV tương ứng với thay đổi một “Stop” của một trong các yếu tố liên quan đến phơi sáng trên máy ảnh, tương đương với mức giảm 2 lần lượng ánh sáng đi vào máy ảnh.
Vì thế khẩu độ, tốc độ màn trập hay ISO là một trong 3 yếu tố làm thay đổi đến kết quả phơi sáng. Riêng về độ sáng của ảnh, thì mức phơi sáng chỉ là một điều kiện cần nhưng chưa đủ. Vì còn phụ thuộc vào một yếu tố khác đó là lượng ánh sáng của môi trường. Ngay cả khi ống kính mở lớn nhất trong điều kiện không có ánh sáng thì bức ảnh vẫn bị tối. Tương tự khi hạ thấp tốc độ xuống bao nhiêu thì cũng cho kết quả tương tự. Vì thế phơi sáng và độ sáng chỉ là mối quan hệ kéo theo, không phải ý nghĩa tương đồng. Giả sử điều kiện sáng là lý tưởng thì việc mở khẩu lớn chưa chắc bức ảnh sẽ sáng, vì còn tùy thuộc vào chế độ chụp ảnh. Với chế độ P, S hay Tv, A hay Av thì việc mở khẩu, tăng giảm ISO hay thay đổi tốc độ màn trập luôn cho bức ảnh có cùng độ sáng (là xám 18% tại vùng ảnh đo sáng).
Cho nên phát biểu trong video trên được xem là thiếu cơ sở làm hiểu sai cho người xem ít kinh nghiệm hay mới tiếp cận nhiếp ảnh. Nhiếp ảnh là một bộ môn khoa học vì thế các thông tin cần được đề cập chính xác.
Exposure value
Là giá trị phơi sáng được viết tắt là EV. Đây là đơn vị tính được dùng để xác định mức lộ sáng trong máy ảnh. Giá trị phơi sáng là một con số nguyên tự nhiên. Con số này được chuyển đổi thành những yếu tố liên quan đến phơi sáng trên máy ảnh như khẩu độ, tốc độ màn trập và ISO. Các yếu tố này có thể thay đổi theo thời gian, đơn cử là máy ảnh lỗ kim không có ống kính nên phơi sáng chỉ có 2 yếu tố đó là tốc độ màn trập và độ nhạy phim. Và có thể sẽ khác biệt trong tương lai nếu có thêm 1 yếu tố nào đó được bổ sung làm thay đổi giá trị phơi sáng.
+ 0 + 0 
 |
|
