Làm sao để đoạt giải cuộc thi ảnh quốc tế

Chiến thắng cuộc thi ảnh uy tín là ước mơ của nhiều nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp và không chuyên. Thi ảnh còn là một cách tuyệt vời để cải thiện việc chụp ảnh và mục đích chụp ảnh. Đây cũng là động lực nâng cao các kỹ năng cần thiết. Bên cạnh đó còn tạo nên danh tiếng, giúp ích công việc thương mại. Dĩ nhiên, đạt được giải thưởng quốc tế không hề đơn giản, vì thế cần phải biết cách thực hiện. Trước khi bức ảnh đến được tay giám khảo cuộc thi, người tham dự phải hoàn thành tối thiểu các yêu cầu cơ bản.

Bức ảnh giải nhất thi ảnh môi trường - Tác giả Nguyễn Văn Bảo
Bức ảnh mô tả tình trạng khan hiếm nước ngọt ở một vùng quê Việt Nam, các máy bơm tạo ra cấu trúc trong bức ảnh. Tác giả bố cục để thấy con người nhỏ bé đang đối diện bất tương xứng trước những khó khăn trong cuộc sống. Sự tương phản lớn nhỏ và cấu trúc lồi lõm làm bức ảnh thêm kịch tính, truyền một thông điệp mạnh mẽ đến người xem.

 

I. Các bước | cơ bản

Chọn chủ đề thích hợp
Chọn ảnh phù hợp với thể loại của cuộc thi, một tấm ảnh dù đẹp thế nào nhưng sai thể loại chắc chắn sẽ bị loại. Đọc rõ và tìm hiểu nội dung của ban tổ chức (BTC). BTC cuộc thi luôn ghi rõ những điều cần thiết khi tham dự. Trong một cuộc thi thường có nhiều thể loại ảnh, hãy chọn một thể loại phù hợp nhất hoặc chọn thể loại gắn liền với thế mạnh của mình.
đọc kỹ thể lệ và cách tham dự

Thể lệ cuộc thi có thể dài và nhàm chán nhưng đó là thông tin quan trọn nhất cần phải nắm bắt. Đọc các quy định để biết có bao nhiêu bức ảnh được tham dự, thời hạn cho phép và phí tham dự. Sẽ lãng phí thời gian  nếu không thực hiện đúng trình tự và yêu cầu khi nộp ảnh. Bao gồm kích thước, định dạng và chất lượng ảnh. Các yêu cầu kỹ thuật cho phép và không cho phép. Yêu cầu mô tả nội dung, ngữ cảnh, cách đặt tên bức ảnh và ghi rõ tên tác giả trong từng phần tham dự. Ngoài ra, còn tuân thủ các yêu cầu cũng như nộp đúng lệ phí tham dự. Nộp không đủ lệ phí sẽ bị ban tổ chức loại bỏ ngẫu nhiên các ảnh hoặc loại bỏ hoàn toàn.

Đầu tư vào bức ảnh
Để cải thiện cơ hội giành chiến thắng trong cuộc thi nhiếp ảnh, cần dành thời gian nghiên cứu những thể loại để chọn ảnh phù hợp và thời gian sáng tác. Xem thêm ảnh của người đoạt giải sau cùng để tránh nộp ảnh cùng nội dung. Ngoài ra, còn tham khảo để có ý tưởng sáng tạo. Tìm hiểu xem đơn vị tổ chức hoặc nhà tài trợ mong muốn điều gì và thể loại ảnh họ đang tìm kiếm. Có thể tham khảo thêm phương thức chấm giải và chọn ảnh của ban giáo khảo. Việc này giúp người tham dự tránh những rủi ro khi nộp ảnh.

Nội dung
Cố gắng kể một câu chuyện thú vị. Điều quan trọng phải trình bày được ý tưởng độc đáo và thực hiện kỹ thuật hoàn hảo. Chú ý đến các yếu tố nghệ thuật. Có rất nhiều cách thu hút sự chú ý của ban giám khảo, luôn tìm các hình ảnh mới và cách trình bày hiện đại.

Chọn ảnh dự thi
Mặc dù có thể tìm thấy các hình ảnh phù hợp trong kho lưu trữ với ‘chủ đề’ của cuộc thi – Tuy nhiên cơ hội giành giải thưởng thường đến từ các bức ảnh mới. Điều này có nghĩa tính thời sự hoặc sự kiện thực tế đang xảy ra sẽ được quan tâm và có nhiều cơ hội hơn so với các bức ảnh cũ.

 

II. Yếu tố | kỹ thuật

Sai phạm kỹ thuật cơ bản
Liên quan đến độ nét, màu sắc, chuyển tông, nhiễu ảnh... Nếu ảnh bị mất nét dù rất ít hoặc ảnh bị dư sáng ở những vùng ảnh quan trọng sẽ bị để ý hoặc bị loại khi so sánh với các ảnh khác cùng bối cảnh. Hãy chú ý các yếu tố làm phân tán như đối tượng quá nổi bật hay các điểm sáng vô tình giảm giá trị chủ đề chính, đặc biệt vùng ảnh ở hậu cảnh. Trừ thể loại báo chí, ảnh dự thi có thể biên tập ở mức cơ bản. Những cắt ghép sai về ánh sáng, tỷ lệ vật thể, luật viễn cận,…thường được đánh giá là sai về cơ bản.

Ảnh ghép
Ngay cả cuộc thi không cấm ghép ảnh, nhưng khi giám khảo phát hiện ảnh ghép thì khả năng bức ảnh được chọn là rất thấp. Nếu ghép sai tỷ lệ hoặc để lộ đường biên hay sai về độ nét thì bức ảnh chắc chắn sẽ bị loại vì vi phạm kỹ thuật cơ bản. Thực tế nếu không bị giám khảo phát hiện thì ảnh nếu đoạt giải cũng sẽ không xứng đáng.
phạm những điều cấm kỵ
Ngoài những điều ghi trong thể lệ cuộc thi, người tham dự phải hiểu về quốc gia tổ chức cuộc thi. Vi phạm những điều cấm kỵ thuộc về pháp luật, phô bày cơ thể, văn hóa và đặc biệt là vấn đề tôn giáo có thể bức ảnh sẽ bị loại.  

Phi thực tế
Trong những cuộc thi lớn, các giám khảo quốc tế có tầm hiểu biết rất rộng, thậm chí họ hiểu nhiều về tập quán và nét văn hóa của nhiều nơi trên thế giới, vì thế các bức ảnh dàn dựng sai thực thế hoặc không có trong đời sống thực bên ngoài sẽ bị loại ngay lập tức. Đơn cử là những vi phạm rất phổ biến như đi trên cát không để lại dấu chân, tạo dựng bóng đổ sai ánh sáng thực tế. Hay chụp ảnh thức ăn hay áo quần không có tại địa phương nơi chụp. Những bức ảnh sai thực tế thường mắc phải như chụp ảnh quăn lưới cá từ dưới lên (quăn lưới lên đầu nhiếp ảnh gia), bận áo dài gánh lúa trên đồi cát, ...

Sao chép ý tưởng
Việc sao chép ý tưởng và dàn dựng lại các bức ảnh đoạt giải là rất phổ biến. Thường các giám khảo sẽ nhớ các bức ảnh đoạt giải ở các lần tổ chức trong quá khứ, vì thế bức ảnh na ná hay chụp lại cùng bối cảnh gần như không có cơ hội thắng giải.

III. Tiêu chí | Nhiếp ảnh nghệ thuật

Các yếu tố dưới đây thường được giám khảo sử dụng để đọc ảnh, sử dụng chúng như một tiêu chí khi so sánh giữa các ảnh với nhau để loại bỏ hay chọn lựa. Tùy theo từng thể loại có thể còn có những tiêu chí khác, tuy nhiên các phần liệt kê dưới đây được xem là những tiêu chí rất cơ bản để đánh giá hình ảnh.

Thông điệp bức ảnh
Đây là yếu tố quan trọng nhất trong bức ảnh và là tiêu chí cao nhất trong nhiếp ảnh báo chí hay nhiếp ảnh nghệ thuật nói chung. Thông điệp thể hiện qua các hoạt động liên quan đến một sự kiện, văn hóa hay thời sự nào đó, có thể tác động đến cảm xúc người xem hay làm thay đổi xã hội theo chiều hướng tốt hơn. Một bức ảnh không có thông điệp dù đẹp thế nào thì cũng dừng lại ở phương diện giải trí nên rất khó đoạt giải thưởng cao.

Sự sáng tạo và thưởng lãm
Các bức ảnh thể hiện những đề tài mới, chất liệu hay kỹ thuật mới, cho thấy sự tìm tòi sáng tạo của người tham dự. Ảnh trình bày đẹp có giá trị thưởng lãm thu hút người xem. Các cuộc thi luôn đề cao sự sáng tạo để tìm kiếm tài năng và là yếu tố quyết định sự thành công của cuộc thi.
yếu tố 3W. Bức ảnh dự thi đặc biệt thể loại du lịch hay đường phố và kể cả những thể loại khác nếu thể hiện được yếu tố 3W (“When”: khi nào, “Where”: ở đâu và “What”: cái gì), sẽ làm giá trị bức ảnh tăng lên và gây được sự chú ý của giám khảo so với các ảnh khác.

Con số trong ảnh
Con số trong ảnh được hiểu là số lượng chủ thể hay các yếu tố chính cấu thành nên nội dung bức ảnh, ví dụ một người gánh hàng, 3 đứa trẻ chơi bóng, hay bức ảnh chỉ nhìn thấy 1 mắt, một tay ... dù không trở thành quy luật nhưng các con số thường là số lẻ trong ảnh. Số lẻ thường có sức thu hút ánh mắt nên dễ tạo ấn tượng cho giám khảo.

Tác phẩm đoạt giải của NAG. Kemal Kaya
Bức ảnh thể hiện một gương mặt một bàn tay rất ấn tượng.

 

Hình thể và cấu trúc
Đây là yếu tố cơ bản liên quan đến đường dẫn hay cấu trúc như đường thẳng, tam giác hay tạo hình góc trong ảnh, bố cục theo đường mạnh, điểm mạnh hoặc các yếu tố trong ảnh tạo nên một cấu trúc riêng (Texture). Các yếu tố này có thể đến từ bóng đổ của một hàng cây hay trụ chống trong nhà thờ,... nếu vị trí các đối tượng trong ảnh tạo ra một hình thể nào đó từ các liên kết vô hình, sẽ làm bức ảnh đặc biệt hơn trong mắt giám khảo.

Yếu tố văn hóa vùng lãnh thổ
Bức ảnh chứa đựng nét văn hóa, thói quen sinh hoạt, phong tục tập quán, kiến trúc vùng miền, trang phục truyền thống hay các lễ hội địa phương hoặc mô tả nét kiến trúc, phương tiện hay vùng địa lý. Thể hiện nét đặc trưng và tính chất độc đáo mà những nơi khác không có được. Đây là những yếu tố đắc địa trong bức ảnh.

Khoảnh khắc & thời gian
Các giám khảo luôn chú ý đến khía cạnh khoảnh khắc của bức ảnh. Giá trị bức ảnh sẽ tăng lên nếu khả năng lặp lại của một sự việc trong ảnh là không thể hay hiếm khi xảy ra. Đặc biệt một số bức ảnh không thể tái tạo do sự việc hay bối cảnh bị mất hay tàn phá. Khi đó giá trị bức ảnh sẽ càng cao về mặt lịch sử.

Độ khó kỹ thuật
Bức ảnh sử dụng các kỹ thuật nhiếp ảnh phức tạp, đòi hỏi kỹ năng và kinh nghiệm. Góc ảnh khó, kiểm soát mức phơi sáng, tốc độ nhanh, chụp lia máy, hay các kỹ thuật khác như Time-lapse, chồng ảnh,...Đặc biệt thể loại ảnh thể thao, mạo hiểm hay thiên nhiên hoang dã. Yếu tố làm tăng thêm khả năng đoạt giải của bức ảnh.

Tương phản
Bức ảnh có các tương phản về sắc độ, độ sáng tối, tương phản về màu sắc, kích thước hay tương phản về ý niệm sẽ thêm sức mạnh thu hút người xem vào những phần chính của chủ thể hay hướng vào thông điệp muốn truyền tải. Yếu tố này dễ gây ấn tượng mạnh với các giám khảo.

Yếu tố khác có thể thay đổi quyết định giám khảo
Các bức ảnh tự nhiên, cho thấy cuộc sống tốt đẹp, lạc quan, hạnh phúc hay vui vẻ,... thường chiếm được tình cảm giám khảo. Các đề tài xã hội, các bức ảnh trẻ em nô đùa, bức ảnh chân dung với nụ cười tươi hay các bối cảnh cho thấy sự giao hòa chung sống giữa con người, môi trường, động vật và thiên nhiên. Ngoài ra còn có các yếu tố khác chuyên biệt cho từng thể loại ảnh như kiến trúc, phong cảnh hay ảnh ký sự.

 

Bức ảnh đoạt giải II ảnh nước sạch Tác giả Trần Thế Phong
Bức ảnh cho thấy sự giao hòa chung sống giữa con người, môi trường, động vật và thiên nhiên.

 

IV. Các bức ảnh | được chấm như thế nào

Các cuộc thi quốc tế uy tín thường đề cao sự minh bạch. Lãnh đạo ban tổ chức sẽ không tham gia vào hội đồng giám khảo để tránh bị chi phối hoặc vô tình tạo áp lực người chấm thi. Người trong ban giám khảo hoặc ban tổ chức không được tham gia cuộc thi. Hội đồng giám khảo không chỉ có các nhiếp ảnh gia làm chuyên môn mà còn nhiều thành phần giám khảo khác trong xã hội để có cái nhìn đa chiều.

1. Vòng sơ tuyển
Thông thường trong lần đầu xem ảnh, các giám khảo sẽ loại bỏ những tấm ảnh không đúng thể loại hoặc thể lệ yêu cầu. Sau đó các bức ảnh có cùng nội dung sẽ được nhóm lại cùng với nhau. Ở vòng này, thường các giám khảo đã chọn ra bức ảnh đoạt giải. Tuy vậy quyết định sau cùng còn tùy vào các giám khảo khác.

2. Vòng 2
Ở vòng này, các giám khảo sẽ căn cứ theo số lượng ảnh quy định vào vòng trong để biết cần loại thêm bao nhiêu ảnh nữa. Khác với vòng sơ tuyển, các giám khảo sẽ soi kỹ các vấn đề về kỹ thuật như ảnh có ghép, chỉnh sửa, nhiễu ảnh, sai màu, vi phạm các vấn đề về bố cục, ánh sáng,...kế đến là loại thêm các bức ảnh trùng về nội dung nhưng yếu hơn các bức ảnh khác về mặt kỹ thuật.

3. Các vòng trước chung khảo
Ở các vòng này các giám khảo sẽ loại dần và tìm ra 3 bức ảnh xuất sắc nhất để trao giải theo các tiêu chí liên quan đến nhiếp ảnh nghệ thuật đã nói trong phần trên. Tùy theo từng cuộc thi, có thể sẽ có những tranh luận trực tiếp hoặc chấm điểm của từng giám khảo. Các bức ảnh còn lại nằm theo thứ tự kế tiếp sẽ được trao giải khuyến khích hoặc đưa vào danh sách triển lãm.

4. Vòng chung khảo
Trong 3 bức ảnh sau cùng, để chọn ra bức ảnh đoạt giải 3, 2 và 1, các giám khảo trong hội đồng sẽ xét đến các yếu tố như tính độc đáo, yếu tố văn hóa, khoảnh khắc và sự sáng tạo để chọn ảnh, sau đó bảo vệ quan điểm của mình trước các giám khảo khác cho các đề cử theo từng thứ hạng. Nếu như có hai tấm ảnh ngang bằng nhau thì thường chủ tịch hội đồng giám khảo sẽ là người quyết định. Trong một số trường hợp đặc biệt có thể ban tổ chức cuộc thi sẽ tham gia vào phần chấm thi trong vai trò phản biện, khi đó có thể yêu cầu các giám khảo chấm thi lại từ một vòng nào đó.

Tùy theo thể lệ chấm thi hoặc tùy theo quy mô cuộc thi ảnh và cũng để bảo đảm tính công bằng ban tổ chức thường sử dụng những phương thức như sau để đánh giá một bức ảnh.

Sau cùng, kết quả thi ảnh có thể không như ý, bức ảnh có thể đoạt giải cao ở cuộc thi này nhưng có thể không đạt ở cuộc thi khác. Chấm thi phụ thuộc vào cảm xúc cá nhân (người chấm) vì thế không nên đánh mất kiên nhẫn và nản chí. Không nên thay đổi phong cách sáng tác để dành giải thưởng ở một cuộc thi nào đó dù biết nó không phù hợp với mình.